Harlingen, proclamatieboeken 1597-1811

Proclamaties zijn de verplichte openbare aankondigingen van de verkoop van huizen. De Proclamatieboeken zijn de registers waarin deze proclamaties werden verzameld. Van Harlingen zijn de proclamatieboeken van 1597-1811 bewaard gebleven, met uitzondering van het ene deel dat gaat over de jaren 1606-1611. Onuitstaanbaar!

De verkoop van een huis moest mondeling worden aangekondigd zodat iedereen die er kennis van wilde nemen, dat kon. Dit aankondigen gebeurde driemaal voor het stadhuis en driemaal in de kerk, steeds met tussenpozen van een week of soms wat langer. De datums werden aangetekend op de betreffende proclamatie. Je kon bezwaar maken als je familielid of naastligger van de verkoper was, je had dan namelijk het recht van eerste koop, het zogenoemde niaar-recht (elders ook wel naasting geheten). Uiteraard moest je wel evenveel of meer bieden en eventueel gemaakte kosten vergoeden.

Omdat het kadaster nog niet bestond werd een systeem gebruikt om panden aan te duiden, dat werkte met straatnamen en naastliggers. Een pand stond aan de noordkant van de Noorderhaven en werd dan bijvoorbeeld in de proclamatie aangeduid als 'ten oosten marten bos, ten zuiden de noorderhaven, ten westen de zeepziederstraat en ten noorden sikko ijzenbeek'. Belangstellenden konden dan precies weten om welk pand het ging en het was wettelijk voldoende dichtgetimmerd om verwarring te voorkomen. In de onderstaande gegevens kunnen personen dus als koper of verkoper vermeld staan, maar ook als naastligger ten noorden, oosten, westen of zuiden.

Het gaat samen om ongeveer 17.500 proclamaties en daarmee is het een zeer rijke bron van gegevens over huizen, bewoners, huizenbezit, staduitleg, ambachten, industrie en welvaart over een periode van meer dan 200 jaar. De kopers uit alle Harlingen proclamaties zijn ooit eens overgenomen, maar de proclamaties bevatten nog veel meer informatie. Met enige regelmaat kom je huisnamen tegen, verdwenen straatnamen, opmerkingen over nieuw gebouwde huizen, ledige plaatsen, kortom een schat aan informatie. Bovendien staan vrijwel altijd de verkopers vermeld, de naastliggers (huisnummers waren er nog niet tot omstreeks 1715) en de verkoopprijzen. De bedoeling is om alle gegevens over te nemen en het project is 'onderweg'. Maar dat is het al sinds 1994 wegens een chronisch gebrek aan tijd en prioriteit van mijn kant, dus verwacht niet te veel...

Update: In september 2012 is een Werkgroep Archiefonderzoek gestart met het systematisch overnemen van alle relevante gegevens uit alle Harlinger proclamatieboeken. Dit gebeurt mede dankzij de welwillende en belangeloze medewerking van
- Vereniging Oud Harlingen, die de werkgroep onder haar hoede heeft
- Tresoar, dat de proclamatieboeken bewaart en beheert
- Stichting FAF (Freonen fan de Argyven yn Fryslân), die de foto's levert
- het Hannemahuis centrum voor Harlinger cultuur en historie, dat faciliteert met ruimte en kennis
- kleinekerkstraat.nl, dat zorgt voor coördinatie, hulp en publicatie
Vorderingen zijn op deze website te zien in de vorm van een nieuwe pagina, bij Huizen - Proclamaties door de WAO.


Als het aantal akten rond de 17.500 ligt, hoe kunnen er dan nu al meer vermeldingen opgenomen zijn? Dat komt omdat er vaak meerdere kopers zijn (denk alleen maar aan echtparen) en dan wordt de verkoop bij mij tweemaal vermeld. Maar per verkoper wordt de akte ook vermeld en per naastligger ook. Als laatste kunnen nog de genoemde straat, de prijs en eventuele huisnaam vermeld worden. Het totale aantal vermeldingen zal dus (hopelijk) nog flink stijgen.

Een voorbeeld van de tekst van een proclamatie kun je hier zien.

Zoals ook in bovenstaand voorbeeld staat vrijwel altijd onderaan de proclamatie: 'Breder de coopbrief van ........', d.w.z. dat er een koopbrief was waarin de ultieme uitgebreide beschrijving van het te verkopen goed en de precieze verkoopvoorwaarden waren vastgelegd. De koopbrieven van Harlingen zijn niet bewaard gebleven, maar de proclamatieboeken vormen een goede kopie.

De verkopen van huizen werden vaak per aanplakbiljet bekend gemaakt om zoveel mogelijk geïnteresserden te trekken. Een afbeelding en de tekst van zo'n aanplakbiljet kun je hier zien, deze is van het pand Noorderhaven 109.

In de lijst hieronder geldt: (wl) = wijlen, (wd) = weduwe/weduwnaar, (mr) = meester, (old) = voormalig

Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [blokhaken]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk.



Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op





Spring naar: Oa  Oe  Oi  Oo  Ou  Oy  

Voornaam: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  

Patroniem: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  

Familienaam: A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  



hoofdvorm
familienaam patroniem voornaam
schrijfvorm
familienaam patroniem voornaam
beroep hoedanig adres  pand  jaar boek folio
OVERDIJK, O. overdijk, o. ten westen Noorderhaven 18 C-190 1808 268 115v
GEERTS, OBBE geertes, obbe koper Droogstraat NZ   1600 228 449r
GEERTS, OBBE geertes, obbe koper Droogstraat NZ   1600 228 450r
, OBBE geerties, obbe koper Zuiderhaven 1   1616 230 65r
, OBBE geerties, obbe koper Voorstraat 35   1616 230 101r
, OBBE geerties, obbe ten zuiden Zuiderstraat OZ   1633 233 125r
, OBBE geerties, obbe ten westen Zuiderstraat OZ   1633 233 125r
HANSES, OBBE hans, obbe koper Havenplein ZZ   1627 232 17r
HANSES, OBBE hansen, obbe schipper (trek-) koper Rozengracht 38   1631 233 21v
HANSES, OBBE hansen, obbe koper Noorderhaven NZ   1665 239 2va
BOK, OBBE HANSES bock, obbe hansen de koper Vijver 4   1679 241 33r
BOK, OBBE HANSES bock, obbe hansen de koper   1683 241 235r
BOK, OBBE HANSES bock, obbe hansen de koper Zuiderpoort (gebied)   1683 241 235v
RADEMAKER, OBBE HENDRIKS rademaker, obbe hendriks koper Voorstraat 32   1751 252 159r
RADEMAKER, OBBE HENDRIKS rademaker, obbe hendriks verkoper Sint Odolphisteeg 2   1778 259 151v
JAKOBS, OBBE jacobs, obbe koper   1701 244 138r
TJALLINGS, OBBE tjallings, obbe koper   1600 228 386r
IEPES, OBBE ypes, obbe koper   1719 246 35r
DOEDES, OKKE doedes, ocke koper   1730 247 319v
HESSELS, OKKE hessels, ocke koper   1687 242 196r
JARICHS, OKKE jarig, ocke verkoper   1774 258 159v
JOUKES, OKKE jouckes, ocke koper Zoutsloot ZZ   1624 231 13v
STOK, OKKE JURJENS stok, ocke jurjens van der koper   1785 261 290r
, OKKE jusches, ocke koper Hofstraat   1612 229 164r
LEENDERTS, OKKE leenerts, ocke koper ZZ   1617 230 137r
PIETERS, OKKE pieters, ocke koper Weverstraat   1631 233 34r
PIETERS, OKKE pyters, ocke koper   1646 235 221v
SIPKES, OKKE sipckes, ocke koper Franekereind   1598 228 138r
SIPKES, OKKE sipckes, ocke koper   1600 228 382r
SIPKES, OKKE sipckes, ocke koper Voorstraat 33   1601 228 472r
TIETES, OKKE tietes, ocke koper Hoogstraat NZ   1696 243 242v
GERRITS, gerryts, odilla koper Grote Kerkstraat NZ   1762 255 157r
HETTES, OEBELE hettes, oebele molenaar koper   1708 245 69v
GOSSES, OEBELE gosses, oeble koper Kleine Ossenmarkt 3   1735 249 73v
GOSSES, OEBELE gosses, oeble koper   1735 249 82r
GOSSES, OEBELE gosses, oeble koper   1759 254 226v
GOSSES, OEBELE gosses, oeble geniaarde Kerkpoortstraat 27   1760 255 6v
GOSSES, OEBELE gosses, oeble koper Zuiderpoort (gebied)   1761 255 50v
SAPES, OEDE sapes, oede koper   1686 242 157r
GIJSBERTS, OEDS gijsberts, oeds koper Lanen 40   1751 252 175r
GIJSBERTS, OEDS gijsberts, oeds verwandelaar Hoogstraat 4   1755 253 249r
JANS, OEDS jans, oeds koper   1668 239 138v
JANS, OEDS jansen, oeds koper Weverstraat   1662 238 160v
LOLKES, OEDS lolkes, oeds ten oosten   1804 267 15r
LOLKES, OEDS lolkes, oeds ten oosten   1804 267 15r
LOLKES, OEDS lolkes, oeds (erven) ten westen   1804 267 53r
PIETERS, OEDS pieters, oeds koper   1737 249 195v
PIETERS, OEDS pytters, oeds koper Nieuwstraat WZ   1663 238 195v
SAPES, OEDS sapes, oeds leertouwer koper   1692 243 2v
SAPES, OEDS sapes, oeds leertouwer koper   1692 243 3r
SAPES, OEDS sapes, oeds leertouwer koper   1693 243 39r
WIEBES, OEDS wybes, oeds koper 5-059 1661 238 102v
WIEBES, OEDS wybes, oeds koper   1668 239 166v
TJEPKES, tiepkes, oedts koper Rinnertspijp   1627 232 29r
VEENSTRA, OEGE feenstra, oege koper Hoogstraat 23   1772 258 47r
VEENSTRA, OEGE feenstra, oege verkoper Hoogstraat 23   1781 260 312r
KORNELIS, OEGE cornelis, oege (erven) ten westen Scheerstraat 1   1615 229 570r
NANNES, OEGE nannes, oege verkoper Droogstraat   1600 228 462r
HARDER, OENE harders, oene koper Kerkpoortstraat WZ   1645 235 185v
CHRISTOFFELS, OENE christoffels, oene koper Alemanssteeg   1606 228 1053r
EEUWES, OENE eves, oene koper   1649 236 68r
FOKKES, OENE fokkes, oene varensgezel koper Nieuwstraat WZ   1781 260 12r
FOKKES, OENE fokkes, oene koper Noorderhaven 98   1787 262 225v
FOKKES, OENE fokkes, oene koper Noorderhaven 98   1801 266 62r
KAMPEN, OENE GOSSES kampen, oene gosses van koper Scheerstraat 3   1776 258 253v
HARTS, OENE hardus, oene koper   1647 235 259v
MELIS, OENE melis, oene bakker ten oosten Grote Bredeplaats ZZ   1611 229 108r
OENES, OENE oenes, oene koper Schritsen   1641 234 158r
SIETSES, OENE syttyes, oene koper Lanen 9   1597 228 52r
JANS, OEPKE jans, oepke koper   1685 242 99v
JANS, OEPKE jans, oepke koper   1690 242 331v
JANS, OEPKE jans, oepke koper   1696 243 261r
JANS, OEPKE jansen, oepke koper Nieuwstraat WZ   1682 241 184r
JANS, OEPKE jansen, oepke koper   1700 244 60v
JANS, OEPKE jansen, oepke koper   1721 246 108v
MEINERTS, OEPKE meynerts, oepke koper   1680 241 80r
RINSES, OEPKE rinses, oepke koper Zuiderhaven 18   1699 244 19r
RINSES, OEPKE rinses, oepke koper Rommelhaven 11   1704 244 244r
RINSES, OEPKE rinses, oepke koper Sint Jacobstraat 8   1708 245 63v
FRANSES, OEDS fransen, oets koper   1670 239 219r
, OEDS hibbrants, oets koper   1614 229 467r
HIELKES, OEDS hylckes, oets koper Droogstraat ZZ   1614 229 422r
JANS, OEDS jansen, oets koper   1673 240 121r
STOK, OKKE stok, okke van der koopman verkoper   1805 267 112v
JARICHS, OKKE jarigs, okke koper   1747 251 202r
STOK, OKKE JURJENS stok, okke jurjens van der koper Lanen 9   1788 262 271r
EVERTS, OLFERT everts, olfert koper   1741 250 3va
EVERTS, OLFERT everts, olfert koper Heiligeweg 4   1739 250 77v
JANS, OLFERT jans, olffert (te pietersbierum) koper   1600 228 447r
BELIDA, OLFERT belida, olphardus koper Franekereind 25   1659 237 194v
BELIDA, OLFERT belida, olphardus koper Noorderhaven 66   1659 237 195r
BELIDA, OLFERT belida, olphardus koper Noorderhaven 74   1660 238 68r
BELIDA, OLFERT belida, olphardus koper Hofstraat 18   1662 238 137r
SJOERDS, OLFERT sjoerds, olphert koper Grote Kerkstraat 33   1760 255 44v
SJOERDS, sjoerds, olske koper   1701 244 139v
RINSES, OEPKE rinses, opke koper   1697 243 300r
RINSES, OEPKE rinses, opke koper   1699 243 545r
, provana, oratio koper   1598 228 222r
, provana, oratio koper   1599 228 340r
, provana, oratio grondpacht   1601 228 508r
KNIJFF, OTTE knijf, otte koper Grote Kerkstraat 33   1676 240 241v
OVERDIJK, OTTE overdijk, otte koper   1789 263 173v
OVERDIJK, OTTE overdijk, otte ten westen   1805 267 130r
OVERDIJK, OTTE overdijk, otte ten zuiden Bargebuurt A-244 1808 268 55v
OVERDIJK, OTTE overdijk, otte ten zuiden A-245 1808 268 73r
OVERDIJK, OTTE overdijk, otte verkoper Noorderhaven 18 C-190 1808 268 115v
OVERDIJK, OTTE overdijk, otte ten zuiden Bargebuurt 4 A-245 1808 268 177v
OVERDIJK, OTTE overdijk, otte ten zuiden Dijkswal 10 A-237 1809 268 212r
OVERDIJK, OTTE overdijk, otte ten zuiden A-237 1810 268 333v
SALVERDA, OTTE salverda, otte ten oosten Voorstraat 81   1774 258 162v
AUKES, OTTE auckes, otte schipper koper   1705 244 288r
MONSMA, OTTE AUKES monsma, otte auckes (almenum) koper Hoogstraat 45   1702 244 146v
AUKES, OTTE aukes, otte koper Nieuwstraat OZ   1697 243 273r
AUKES, OTTE aukes, otte koper   1731 248 51r
AUKES, OTTE aukes, otte schipper (beurt-) koper Grote Bredeplaats 27   1744 251 39v
AUKES, OTTE aukes, otte koper   1775 258 225r
OVERDIJK, OTTE AUKES overdijk, otte aukes blokmaker (mr) verkoper Noorderhaven 16 C-184 1809 268 218v
KASPERS, OTTE caspers, otte koper   1675 240 176v
DOEKES, OTTE doeckes, otte koper   1656 237 102r
DOEKES, OTTE doeckes, otte koper   1657 237 109v
DOUWES, OTTE douwes, otte (erven) ten zuiden   1660 238 25r
EGBERTS, OTTE egberts, otte koper   1655 237 46r
EGBERTS, OTTE egberts, otte koper   1656 237 87r
GERRITS, OTTE gerrits, otte koper   1718 246 21v
JETSES, OTTE jetses, otte koper   1669 239 189v
JOHANNES, OTTE johannes, otte koper   1735 249 108r
JORIS, OTTE joris, otte koper   1710 245 123r
HAAN, OTTE JORIS haen, otte joris de koper Vijver 2   1732 248 170v
JURJENS, OTTE jurjens, otte koper   1726 246 284v
JURJENS, OTTE jurjens, otte koper Schritsen 24   1731 248 39r
JURJENS, OTTE jurriens, otte koper   1698 243 343v
PIETERS, OTTE pieters, otte bewoner Heiligeweg WZ   1600 228 393r
SALVERDA, OTTE SIEBES salverda, otte sibes koper Voorstraat 85   1739 250 2v
SIEBES, OTTE sybes, otte koper Noordees (gebied)   1599 228 327r
SALVERDA, OTTE SIEBES salverda, otte sybes wolkammer (mr) geniaarde Voorstraat 69   1737 249 200v
SALVERDA, OTTE SIEBES salverda, otte sybes koper   1738 249 227r
SALVERDA, OTTE SIEBES salverda, otte sybes koper Noordijs 10   1753 253 89r
SALVERDA, OTTE SIEBES salverda, otte sybes koper Voorstraat 83   1758 254 162v
SALVERDA, OTTE SIEBES salverda, otte sybes koper Voorstraat 83   1766 256 189r
SALVERDA, OTTE SIEBES salverda, otte sybes verkoper   1773 258 74v
TJERKS, OTTE tiercx, otte (wl) verkoper Noorderhaven 82   1597 228 27r
IEDES, OTJE yedes, ottie (wd) koper Zuiderhaven 30   1735 249 49r
KNIJFF, OTTE knijf, otto koper Voorstraat 35   1685 242 85v
OVERDIJK, OTTE overdijk, otto ten zuiden Dijkswal 4 A-237 1810 269 10r
, OTTE tietje, otto koper   1795 264 268v
DOEKES, OTTE doeckes, otto koper Heiligeweg 22   1631 232 355r
DOEKES, OTTE doeckes, otto koper Noorderhaven NZ   1648 236 16v
DOEKES, OTTE doeckes, otto koper   1652 236 202r
JETSES, OTTE jetses, otto koper   1683 242 1v
SIEBES, OTTE sybes, otto ten westen Romastraat 33   1750 252 71r
JANS, OUTGER jans, outger koper Noorderhaven NZ   1600 228 448r
OUTGERS, OUTGER outgers, outger ten westen   1633 233 124r
REINERS, OUTGER reyners, outger koper   1658 237 154v
ROMKES, OUTGER romckes, outger koper Karremanstraat   1598 228 205r
ROMKES, OUTGER romckes, outger koper Gortmakerssteeg   1599 228 322r