Harlingen, in jaartallen

Nadat met onregelmatige tussenpozen lijstjes met bijzondere jaartallen uit de historie van Harlingen in krant (Harlinger Courant 16 december 1994) en tijdschrift verschijnen leek het me tijd voor een on-line versie. Er staan gebeurtenissen van allerlei pluimage in, die meer of minder belangrijk voor de loop van de geschiedenis geweest zullen zijn. Ik heb geen onderscheid gemaakt maar lekker alles er in gezet.
Natuurlijk staat er over de moderne geschiedenis meer in dan over vroeger tijden, en de jaartallen zullen exacter worden naarmate we dichterbij het heden komen. Tussen verschillende publicaties zit wel eens een verschil van een jaar of twee, drie, maar daar stoor ik me maar niet aan. Dit is dan ook geschiedkundig gezien vast geen verantwoord lijstje, ga er dus niet meteen een herdenking of reünie op plannen!

Samengesteld uit de volgende bronnen:
Andreas Cornelius: "Croniicke, ende warachtige beschryvinghe van Vrieslant", Leeuwarden, 1597
Ubbo Emmius: "Rerum Frisicarum historia", Leiden, 1616
Pierius WInsemius: "Chroniqve ofte historische geschiedenisse van Vrieslant", Franeker, 1622
A. van der Aa: "Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden", 14 delen, Gorinchem, 1839-1851
Dr. G.A. Wumkes: "Stads- en dorpskroniek van Friesland", 2 delen, Leeuwarden, 1930-1934
dr. S. Ferwerda: "Uit Harlingen's historie", Harlingen, 1934
E. van Hinte: "Sociale en economische geografie van Harlingen", Harlingen, 1936
D.A. Postema: "In en om Harlingen", Harlingen, 1938
J. Poort Jzn: "Harlingen in de loop der eeuwen", Harlingen, 1954
H. Oldenhof: "Huis en baken; de kerk van Sint Michaël te Harlingen", Harlingen, 1981
D.A. Visser: "Harlingen in jaartallen", artikel verschenen in: "Dat... heb ik nooit geweten!, wetenswaardigheden over oud Harlingen", Vereniging Oud Harlingen, 1995
H.P. ter Avest en J.J. Huizinga: "Harlinger stadsgezichten tot 1880", Harlingen, 1999
Verscheidene krantenartikelen

Gegevens uit bronnen worden zorgvuldig overgenomen, maar lees- en typfouten zijn onvermijdelijk. Gegevens die niet in de bron staan maar door mij zijn aangevuld op basis van andere bronnen of andere gegevens uit dezelfde bron, zijn voorzien van een *. Gegevens die door mij aangepast of geïnterpreteerd zijn, zijn zoveel mogelijk voorzien van een verduidelijkende toelichting tussen [blokhaken]. Bij het overnemen van eigennamen is de originele spelling gehandhaafd. Soms is echter te voorzien dat een kennelijke schrijf- of spelfout in de bron een probleem zal geven bij het zoeken naar een eigennaam of bij het maken van een alfabetische index. In zo'n geval is de juiste of meest voorkomende spelling van een eigennaam aangehouden, met toevoeging van een toelichting tussen [ ]. Bij het overnemen van plaatsnamen, straatnamen en beroepen die in alfabetische indexen terecht komen is voor zover mogelijk de moderne spelling aangehouden, om het zoeken te vereenvoudigen. Mogelijk staat in een bron bijvoorbeeld Doccum, terwijl op deze website Dokkum staat. Zo wordt een glaesemaecker een glasmaker. Die spelling is voor het doel van deze website (het ontsluiten van bronnen, niet het transcriberen van bronnen) niet belangrijk.



Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 2021-06-26 08:48:16



jaar datum gebeurtenis
777 Gustavus Forteman sticht de eerste Christenkerk in Friesland, te Almenum
1200 De kerk te Almenum wordt door een stenen kerk vervangen
1227 'Herlinge' komt voor in het 'perkementenboek van Utrecht' vanwege een visitatie door de bisschop van Utrecht
1234 Harlingen zou in dit jaar stadsrechten verkregen hebben (Cornelius) (Emmius)
1237 Land tussen Westergoo en Vlieland en Terschelling grotendeels verloren gegaan
1287 13 dec Sint Luciavloed, grote overstromingen, dijkdoorbraken, vorming van de Waddenzee, Harlingen komt aan zee te liggen
1311 'Harlingen' komt voor in Engelse havenregisters
1456 17 mrt Besluit om de 'zeilroede van Franecker tot Harnsera tot aen Almatille te slatten en met tenen rijshout te beschoeien'
1462 Harlingen 'door brandstichters ten grootstendele eene prooi der vlammen' (van der Aa). Oorspronkelijke bron: 'In 't jaer daer aen [1462] verbrandde Harlingen meest gheheel / ende dat (soomen meende) door beleydt van haere eygene Grietmans ende mede-Rechters.' (de geschiedenissen van Friesland, Christianus Schotanus, 1658, 10e boek blz. 331)
1496 Vesting (blokhuis) gebouwd door de Groningers, aan de landzijde (Emmius) (van der Aa)
1497 Vesting (blokhuis) vernield, naar verluidt door 'de Franekers'
1499 Nieuwe vesting (blokhuis) gebouwd, nu aan de zeezijde
1502 Kasteel of blokhuis gebouwd door Albrecht hertog van Saksen op de plaats van het vorige, gesloopte kasteel (van der Aa)
1502 Zware overstromingen, kasteel bedreigd
1503 Noorder- en Zuiderhoofd aangelegd: een zware dijk van met riet gevuld paalwerk. Oorspronkelijke lengte van het Noorderhoofd: 495,75 meter. Oorspronkelijke lengte van het Zuiderhoofd: 833,75 meter (ter Avest)
1507 Begin graven van de vaart tussen Harlingen en Leeuwarden (van der Aa)
1515 Almenum door de krijgsbenden der Geldersen afgebrand
1517 Vijverbuurt platgebrand door Frits van Grombach of Bourgondiers, mogelijk om vrij schootsveld te krijgen op het kasteel
1523 Landdag op het kasteel of blokhuis te Harlingen (van der Aa)
1543 Eerste stadsuitbreiding (Emmius)
1549 Vergroting blokhuis. Gevelsteen in de voorgevel ten oosten: In Te Domini Speravi, Christ Sternsee 1549 (van der Aa)
1550 Groot-veerschippersgilde krijgt octrooi van Keizer Karel V tot oprichting van een gilde
1553 Bouw van het 'Blauwhuis' als woonhuis van de drost binnen het kasteel. Het stond tegen het midden van de westelijke wal. In 1650 werd het onderdeel van de Westerkerk. De toren - aanvankelijk een gevangentoren - diende als vuurtoren, hij stortte in 1758 in. Met de afbraak van de Westerkerk in 1898 verdwenen ook de overblijfselen van het Blauwhuis (stadsgezichten)
1560 KAART van Jacob van Deventer
1565 6 sep Tweede stadsuitbreiding noordzijde en oostzijde, verlof van Philips II om aan de oostzijde Almenum binnen de grenzen te trekken, bestek van ir. Jacob van Oijen
1570 1 nov Watersnood (Allerheiligenvloed)
1570 Veerschip op de Zuiderzee met 100 mensen vergaan (van der Aa)
1570 Zoutsloot gegraven
1576 (Eerste) Stenen Man opgericht, eerbetoon aan Caspar di Robles
1578 Noorderhaven gereed door verbreding van de Noordergracht
1578 Oprichting of ingebruikname Vismarkt
1579 Blokhuis door de bevolking gesloopt
1579 Harlingen ondertekent de Unie van Utrecht
1579 Opsplitsing van de 'Vijfdeelen Zeedijken' in 'binnendijks' en 'buitendijks', Harlingen valt onder 'buitendijks'
1579 Tweede stadsuitbreiding 1565 gereed (Emmius)
1579 Vlaamse ballingen vluchten voor de Spanjaarden, vele doopsgezinden in Harlingen aangekomen
1580 Kasteel of blokhuis door de Staten van Friesland ingenomen, 'die de wallen deden omverwerpen' (van der Aa)
1580 Toen in 1580 Harlingen werd uitgebreid en breeder wallen en grachten kreeg, is Almenum met de S. Michielskerk binnen de stad getrokken (Wumkes)
1581 KAART van Braun en Hogenberg (Civitatis Orbis Terrarum deel IV)
1581 Koninklijk bezoek door Prins Willem I. Hij schenkt de stad 3000 Caroliguldens voor verbetering van de havenwerken.
1584 Bouw Franekerpoort
1584 Bouw Landssluis of Landszijltje
1588 Stichting van de Bank van Lening (Lombard)
1589 Eerste betonning in de Jetting
1596 Gevelsteen Kerkstraat 18 (Gouden Haantje) (verdwenen)
1596 Gevelsteen Lanen 28 (Gouden Engel)
1597 Bouw Kerkpoort (ook wel Snekerpoort)
1597 Bouw Westerkerk
1597 Bouw Zuiderpoort, blijkens het opschrift: 'sive Deus pro nobis, quis contra nos 1597' (Als God voor ons is, wie zou dan tegen ons zijn)
1597 Derde stadsuitbreiding, uitbreiding en verbetering fortificaties (Emmius)
1597 Harlinger stadswallen gebastionneerd door Adriaen Anthonisz., wiens zonn Adriaen Matius wiskunde doceerde aan de Hogeschool te Franeker
1598 Zuiderhaven gegraven (postema)
1608 Bouw poortgebouw Franekerpoort
1610 KAART van Jacobus Laurentius en Robertus de Baudous
1614 Bouw van de Doopsgezinde Vermaning 'De Blauwe Schuur' (ter Avest)
1616 KAART van Nicolaas Geelkercken (naar Laurentius/Baudous) voor 'Rerum Frisicarum Historiae decades sex' van Ubbo Emmius
1622 [...] was in de kerk een groote Turksche vlag opgehangen, door 4 matrozen, die in Turkije gevangen genomen maar ontsnapt waren, aan de Magistraat vereerd (Wumkes 1723-11-24)
1623 [...] begint Mr. Antoni Verbeek, te Groningen orgelmaker, het orgel af te breken in de kerk te Harlingen met de zolder, daar de puisters op lagen, ter verbetering van het instrument (Wumkes 1723-11-24)
1623 Gevelsteen Heiligeweg 66
1630 Jesuiten doen een (mislukte) poging de Grote kerk met buskruit in de lucht te laten vliegen (van der Aa)
1631 Gevelsteen Sint Jacobstraat 8
1634 22 dec Octrooi van de Staten van Friesland voor 'Groenlandsch- en Straat Daevids-visscherij' (walvisvaart)
1634 Oprichting soci?teit Roma (van der Aa)
1640 2 apr Begin overleg over aanleg trekpad naast de vaart tussen Harlingen en Leeuwarden
1642 Noorsche Compagnie staakt de walvisvaart, Kamers van Amsterdam en Harlingen gaan door
1643 Bewindvoerders Soci?teit Roma kopen het logement Roma (postema)
1643 Oprichting Weeshuis der Doopsgezinden, aan het oosteinde der Zoutsloot (van der Aa)
1644 mrt Komst Admiraliteitscollege van Dokkum naar Harlingen
1644 Begin aanleg trekpad (jaagpad) langs de vaart van Harlingen naar Leeuwarden (van der Aa)
1644 Gevelsteen Havenplein 3
1644 Gevelsteen Heiligeweg 9
1645 Gevelsteen Lanen 78
1646 29 mrt Claes Jurriens Fontein haalt zijn aanstaande bruid Antje Reinders Jeddema met de eerste trekschuit van Leeuwarden
1646 Gevelsteen Noorderhaven 62
1649 KAART van Joan Bleau in 'Toonneel der Steden van de Vereenighde Nederlanden'
1649 Ordonnantie ende taux der tollen van den treckwech tusschen Leeuwarden ende Harlinghen?(gemArchLeeuwarden Stedelijke Publicati?n I no 2)
1650 13 nov Inwijding Westerkerk door ds. Acronius (van der Aa)
1651 23 mei Gevelsteen Franekereind 15 (Stootershuis)
1652 Admiraliteit verhuist van zuidzijde Zuiderhaven naar noordzijde Zuiderhaven
1656 Gevelsteen Voorstraat 95
1656 Vergroting weeshuis. Gevelsteen: Leer ouders, kinderen, voogden, weezen, Vooral den grooten Schepper vreezen, 1656 (van der Aa)
1657 Gevelsteen Noorderhaven 106
1657 KAART van Johannes Janssonius in 'Tooneel der Vermaarste Koop-Steden en Handels-plaatsen van de geheele wereld'
1663 Aanleg Grote Sluis
1664 KAART van Christiaan Schotanus in 'Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Friesland'
1664 Walvisvaart komt geheel stil te liggen
1666 20 aug Terschelling en Vlieland gebrandschat door de Engelsen, veel bewoners vluchten naar Harlingen
1667 Gevelsteen Grote Bredeplaats 35 (Blauwe Hand)
1667 Gevelsteen Kleine Bredeplaats 12
1668 Gevelsteen Spekmarkt 4 (In de Klanderpars)
1668 Gevelsteen Voorstraat 11
1669 Westerkerk aanmerkelijk vergroot met een dwarsbeuk ten Oosten van de bestaande kerk (van der Aa)
1683 Gevelsteen Voorstraat 40
1683 Gevelsteen Zoutsloot 49
1684 Grenswijziging waardoor Almenum nu officieel binnen Harlingen valt
1685 18 okt Herroeping Edict van Nantes door Lodewijk XIV, nieuwe stroom Hugenoten naar o.a. de Republiek
1697 Gevelsteen Vijverstraat 4
1700 1 jan Vanuit Harlingen wordt druk handel op de Oostzee gedreven door: G. Vermeersch, Rein Sickes Menalda, Jacob Romkes Brouwer, Reyner C. Fontein, Claes Rintjes Botma en Evert Hingst (Wumkes)
1703 Huis 'Leeuwenburg' als logement in gebruik genomen door de Admiraliteit
1707 27 dec Er wordt aan Gedeputeerde Staten een omstandig raport uitgebracht over de havenwerken te Harlingen (Wumkes)
1714 28 apr Octrooi op het loodswezen verleend aan de magistraat van Harlingen (Wumkes)
1717 25 dec (Eerste) Stenen Man waarschijnlijk ten onder gegaan in de Kerstvloed
1724 3 jun Octrooi verleend aan Pieter Jan Oldaans en Jarig Jacobs van der Leij te Harlingen tot het oprichten van een suikerraffinaderij aldaar (Wumkes)
1725 19 apr Approbatie van het beroep van den Oostfrieschen predikant I. E. Harkenroth naar Harlingen, die in 1721 rector was te Hindeloopen, doet in de nieuwe gemeente zijn intrée met I Kor. 4:1 en bedient ook aldaar het rectoraat aan de Lat. school (Wumkes)
1727 11 okt Overleden Henricus Boekholt, predikant te Harlingen, schrijver van een werk over het Hooglied (1714) en over de Openbaring (1717) en over de Melkweg (Wumkes)
1727 18 mei Emo Lucius Vriemoet, een Emder, doet in Harlingen zijn intree met 2 Kor. 6:41. In 1730 wordt hij hoogleraar in de Oostersche talen te Franeker, waar in 1758 zijn Annotationes Phil. Theol. verschijnen (Wumkes)
1728 1 aug De magistraat van Harlingen is verdeeld in 2 partijen, de grote en kleine Hoop, inzake de correspondentiebeurs Het Botervat, waaruit 750 gl. aan de stadskas werd betaald (Wumkes)
1728 Gevelsteen Grote Kerkstraat 42
1728 KAART van Mattheus Seutter in 'Atlas Novus'
1730 Raadhuistoren van onderen met hardsteen bekleed (van der Aa)
1730 Raadhuistoren van onderen met hardsteen bekleed (van der Aa)
1730 Vernieuwing Stadhuis (voorkant)
1734 Bezoek Prins Willem IV
1737 Gevelsteen Kleine Bredeplaats 24
1740 5 mrt Octrooi verleend [...] aan de kleermakers te Harlingen (Wumkes)
1741 1 dec Sergeant Kaldenbach levert bij Gedept. een kaart in der geïnspecteerde zeewerken te Harlingen (Wumkes)
1741 3 mrt Octrooi verleend aan de schoenmakers te [..] Harlingen tot het oprichten van een gilde voor 13 jaar (Wumkes)
1742 1 nov De magistraat van Harlingen krijgt last direct met de reparatie der havenwerken te beginnen (Wumkes)
1742 Gevelsteen Kerkstraat 42
1743 19 mrt Voortaan geen ordonnantie tot 36 gl. voor vernieuwing van provinciale glazen in oude kerken te passeren, zooals [...] in de kerk te Harlingen (19 Maart 1680) [...]
1743 KAART van Piter Idserdts van het westelijke gedeelte van de stad
1744 1 mrt Verschenen: 'Samenspraak tusschen een pachter en een cherger over het afschaffen der quinende havenpachten, worstelende op hunnen doodbedden', door het genootschap Causa latet, vis est notissima, in Harlingen. Te Vrijstad, met oude standvrije letters. Aan't slot: 'Uit mijn spelonk te Harlingen' (Wumkes)
1744 5 dec Verschenen te Harlingen: 'Korte gedachten over de drukkende havenpagtenen de vrije negotie in de prov. Friesland', door Sjoerd Brouwers (Wumkes)
1744 Gevelsteen Noorderhaven 28
1745 19 feb Octrooi verleend aan de schuitschippers te Harlingen tot het oprichten van een gilde (Wumkes)
1745 27 feb Octrooi verleend aan de chirurgijns te Harlingen tot oprichten van een gilde (Wumkes)
1745 Bezoek Prins Willem IV
1746 25 nov Rondom Harlingen richtten de muizen veel schade aan, maar met den winter hebben zij wegens het hooge water niet langer kunnen uithouden. Men ziet ze veel aan de zeedijken en op hooge wegen en in de hooibergen, die zij tot in den top beklimmen, zoodat deze vol gaten raken en beneden aan den voet vol kaf liggen, waardoor men vermoedt, dat zij van binnen wel voor 1/3 verteerd zijn (Wumkes)
1748 1 jun [...] Het volk komt samen op de Stadsdwinger te Harlingen bij de Franekerpoort, allen met oranje versierd, en kiest eenigen uit, die men naar de herberg Roma brengt. Dan worden 58 gecommitteerden gekozen, in wier hand leven en dood der overheden worden gesteld. Het opstandig volk vraagt den afgezetten leeraar Joh. Stinstra te Harlingen, wanneer het hem geliefde des anderen daags te prediken. Hij antwoordde: 'Mannen, dat staat niet aan mij; H. Ed. Mogendheden hebben 't mij verboden.' Het volk antwoordt: 'Tegenwoordig zwijgen alle wetten, wij zijn hier wetgevers.' Stinstra vraagt een uur beraad. Zijn vrienden ontraden 't hem. Hij weet door gepaste redenen tenslotte de vrede te herstellen, waarna men hem vrij liet wat te doen of niet te doen (Wumkes)
1748 30 mei [...] Te Harlingen eischen de opstandigen, dat de pachten worden vernietigd, en dat het stadhouderschap in de vrouwelijke en mannelijke lijn erfelijk wordt verklaard. Vijftig kleine jongens verzamelen zich op de paradeplaats te Harlingen en zich in orde van bataille gesteld hebbende, marcheeren ze naar het opzichtershuisje, Zij beginnen met steenen te werpen, smijtende de boeken en papieren in de haven [...] (Wumkes)
1748 31 dec Friesland telt volgens opgave van J. Doting in 'Verward Friesland' ongeveer 135.000 zielen, Harlingen 7404 (Wumkes)
1748 Belastingoproer
1749 20 aug Gedeputeerden approberen [...] gildebrieven [...] der timmerlieden en metselaars te Harlingen (Wumkes)
1750 13 mrt De gilderollen der slagers te Harlingen geapprobeerd (Wumkes)
1750 20 feb Gedept. keuren de gilderollen goed der schoenmakers en scheepstimmerlieden te Harlingen (Wumkes)
1750 28 apr De gilderollen der schuitschippers te Harlingen goedgekeurd (Wumkes)
1750 [...] Ook is kort tevoren het dak der Grote Kerk voor een som van 5000 à 6000 vernieuwd (Wumkes)
1751 27 mrt Aanbesteed het bouwen van een nieuwe Lat. school te Harlingen, waarin vier scholen zullen wezen, alsmede een Nederduitsche voor de stadsarme kinderen (Wumkes)
1751 7 jan Rapport gedaan aan Gedept. wegens de aanbesteede havenwerken te Harlingen (Wumkes)
1751 Nieuwe Latijnsche School op de Wortelhaven
1752 8 nov De gildebrieven der timmerlieden, kast- en kistmakers, metselaars en schuitschippers te Harlingen geapprobeerd (Wumkes)
1752 Bouw Rooms-katholieke kerk op de Zuiderhaven, bouwmeester Hendrik Norel
1753 1 aug De gilderollen der ijzersmeden, slot- en messemakers te Harlingen [...] geapprobeerd (Wumkes)
1754 15 mei De treurige toestand waarin Harlingen zich voor weinige jaren bevond, is geheel ten goede veranderd. De Magistraat heeft door zelf voor te gaan en door bezuiniging de financiën dermate verbeterd, dat een schoone plaats op het Bildt voor de stad werd aangekocht. De Princesse gouvernante gaf het portret van haar en haar gemaal voor de schoorsteenmantel der Raadkamer. De oude waag, tevens als wacht- en rechtkamer van Barradeel gebruikt, aan het Zuidergedeelte van het Stadhuis, is vernieuwd (Wumkes)
1754 27 mrt Concert te Harlingen, 's middags 4 uur in het Hof van Friesland, door H.W. Haubach, 't loodje ƒ 1,- (Wumkes)
(Hendrik Willem Haubach, ca. 1736-1746 trompetter in Franse dienst, ca. 1746-1748 als musicus aan het hof van de vorst van Solms, vanaf ca. 1748 verbonden als hoboïst aan het Garnizoensregiment Dragonders van generaal Slippenbach in Raamsdonk)
1755 27 feb Gedept. verbieden tot rust en vrede der kerk den verkoop van het Sociniaansche boek: Verhandeling van het leerstuk der verzoeninge, door d.s John Taylor te norwich, uit het Engelsch vert. en gedrukt bij F. v.d. Plaats te Harlingen (Wumkes)
1755 4 mrt Verkoop der boekerij van wijlen Thomes Wopkens, doopsgezind-leeraar te Harlingen [...] (Wumkes)
1756 Gevelsteen Noorderhaven 20
1756 Vernieuwing Stadhuis (achterkant)
1757 Landssluis of Landszijltje toegedamd (van der Aa)
1759 1 jul Buwe Schiere te Harlingen biedt zijn boekdrukkerij, die onlangs meesterlijk is vermeerderd en verbeterd te koop aan, adres: de kooplieden Eeke Menalda en Tjepke Gratama aldaar
1759 12 mrt Een nieuwe vuurtoren te Harlingen in aanbouw (Wumkes)
1759 18 feb Te Harlingen stort na den Zondagmiddagdienst de Zuiderbrug over de Zuiderhaven in, juist toen vele kerkgangers er over gingen. Ruim 20 raakten te water, maar werden gered, hoewel vele kerkboeken met zilveren sloten en andere kostbaarheden verloren gingen (Wumkes)
1759 19 mei De vuurtoren te Harlingen bij de Westerkerk is onder de restauratie ingestort (Wumkes)
1759 8 dec Te Harlingen opgericht een compagnie van scheepsassurantie, administrateur Philippus Swart, boekhouder in de Suikerraffinaderij aldaar
1760 15 okt Verkoop der helling aan de Zuidkant van de Zuiderhaven te Harlingen, ten Oosten van de Admiraliteitswerf aldaar, eigenaar wijlen Hendrik Jansen Jongma (Wumkes)
1760 19 nov De officieren van het Groot-Veerschippersgild te Harlingen adverteeren, dat de Harlinger beurtman op Amsterdam vice versa van 12 Nov. tot 12 Febr. bij vaarbaar weer en wind driemaal weeks zal varen, n.l. van Harlingen op Amsterdam Zondags, Woensdags en Vrijdags, 's morgens 9 uur en van Amsterdam op harlingen Maandags, Woensdags en vrijdags, 's avonds met Boomklok luiden (Wumkes)
1760 Walvisvaart, die bijna 100 jaar stilgelegen heeft, wordt hervat door Firma Barend Visser en Zoon, oprichting van de 'soci?teit tot de visscherij op Groenland en Straat Daevids'
1761 22 aug Verkoop van 2/32 van een nieuw brigantijnschip, genaamd Roordaburgt, in de Zuiderhaven te Harlingen
1761 29 apr Verkoop te Harlingen van het galjootschip De Jonge Jan, bij schipper Marten Dirks gevoert, lang 93, wijd 23 en hol 11 voet, en een smakschip De Jonge Alida, lang 75 voet, bij schipper Hille Jans Kooten te Warga bevaren (Wumkes)
1761 Introductie petroleumverlichting in Harlingen, aanleg kostte f. 3160,-. In dienst: twee vullers, acht opstekers en een opzichter (postema)
1762 4 nov Verkoop der bibliotheek van wijlen Jan Boelard, Doopsgez. leeraar te Harlingen
1762 Bouw van een zeskante koepeltoren op de Westerkerk met een luiklok en een windwijzer (van der Aa)
1763 15 feb De Raden ter Admiraliteit in Friesland verkoopen een oorlogschiphol Friesland genaamd, lang 146 voet, in de Zuiderhaven te Harlingen (Wumkes)
1763 Bouw Diaconie-Oudemannen- en Oudevrouwenhuis, westelijk van de Grote Kerk (van der Aa)
1765 Gevelsteen Zoutsloot 31
1765 Gevelsteen Zoutsloot 77
1766 Gevelsteen Brouwersstraat 16
1767 2 feb Op dezen tijd wordt te Harlingen een katoen- en hennepspinnerij opgericht, waar vele arme kinderen werken; tevens stadsarmhuis (Wumkes, van der Aa)
1767 Gevelsteen brandspuithuisje no.1, Rozengracht
1768 Aanbouw Diaconiehuis bij het Weeshuis der Doopsgezinden (van der Aa)
1771 13 jan Admiraliteitshuis afgebrand (van der Aa)
zie deze tekst
1771 8 jun De magistraat van Harlingen besteedt het afbreken van de groote kerk aldaar aan (Wumkes)
1772 25 mei Eerste steen legging nieuwe Grote Kerk
1773 31 jul Bezoek van den stadhouder [Prins Willem V] aan [...] Harlingen (Wumkes)
1773 Sluitsteen Zakkendragerspijp
1774 (Tweede) Stenen Man opgericht door de Graaf van Wassenaer Twickel
1775 1 jan In de nieuwe kerk te Harlingen wordt de eerste predikatie gedaan door ds. F. Piekenbroek met Joh. 10:22, die tevens gedacht aan de nieuwe psalmberijming (Wumkes)
1776 30 apr Inwijding orgel Nieuwe Kerk
1776 nov Watersnood, hevige storm, hele stad onder water (van der Aa)
1776 ''s Lands Magazijn gebouwd, op de plaats van het in 1771 afgebrande Admiraliteitshuis
1779 aug Rode loop (cholera) in Harlingen, '453 mensen stierven aan koortsen en rode loop, vergezeld van vuur in de ingewanden', (dagboek Jan Popes, onder Akkrum) (van der Aa)
1780 Landssluis of Landszijltje weer geopend (toegedamd 1757) (van der Aa)
1780 Plaatsing beeld schutspatroon Sint Michael en de draak op stadhuis
1780 Scheepshelling van de Admiraliteit vergroot van 1 kiel naar 3 kielen (postema)
1782 Scheepshelling van de Admiraliteit opnieuw vergroot, van 3 kielen naar 4 kielen, tot 70 stuks geschut (postema)
1782 Verdieping Zuiderhaven
1785 Schutterij wordt hervormd, nu twee vendels (wit en blauw) en twee compagnie?n per vendel. Totaal ca. 225 manschappen (postema)
1786 Gevelsteen Noorderhaven 53
1786 Gevelsteen Zoutsloot 43
1787 Blokkade door 'De Franekers'
1791 12 sep Bezoek Prins Willem V
1795 16 mrt Vroedschap afgezet, de Franse revolutie in Harlingen
1797 Oprichting Vrijmetselaarsloge 'Deugd en IJver'
1798 Vertrek Admiraliteit uit Harlingen, Friese Admiraliteit gaat over naar het Departement van Marine, gevestigd in Amsterdam en Rotterdam
1811 28 mrt Inwijding Doopsgezinde Kerk op de Zoutsloot (van der Aa)
1812 Bouw synagoge Raamstraat
1813 28 nov Franse overheersing weg uit Harlingen
1818 14 jan Oprichting Departement der Maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen (van der Aa)
1818 Stichting Zeevaartschool
1819 Sluiting van het Weeshuis der Doopsgezinden (van der Aa)
1822 Sluiting van het Diaconiehuis der Doopsgezinden (van der Aa)
1825 4 feb Watersnood, waterhoogte staat op steen in Noorderhaven 31
zie deze tekst
1825 Oprichting rederij 'De Groenlandsvaarder'
1826 14 mrt Begin van de reis van de 'Harlingen' met commandeur Klaas Hoekstra naar Straat Davis (postema)
1827 Afbraak 's Landsgeweldige- of Gevangenhuis der Admiraliteit, met tuin belendende aan 's Lands Magazijn (van der Aa)
1827 Bouw nieuwe havenbrug
1827 Sluis tussen Zuiderhaven en Buitenhaven (postema)
1828 Nieuwe buitensluizen voor Noorder- en Zuiderhaven (van der Aa)
1830 Aanleg nieuwe Algemene begraafplaats (van der Aa)
1834 Afbraak Franeker waterpijpen
1834 Opheffing van de 'soci?teit tot de visscherij op Groenland en Straat Daevids'
1834 Oprichting 'Inrichting voor behoeftige Meisjes en Kraamvrouwen' (van der Aa)
1834 Oprichting zaklinnenfabriek (van der Aa)
1835 Brik en Noorderhavenhoofd in zee gestort door schade vanwege paalworm
1836 Afbraak Kerkpoort
1836 Afbraak Zuiderpoort
1836 Noorder-Havenhoofden storten in door paalworm
1836 Plaatsing katadioptrisch toestel op de vuurtoren (lenzenstelsel) (van der Aa)
1837 Bezoek Koning Willem I
1838 Afbraak Franekerpoort
1838 Vervanging van de Rooms Katholieke kerk op de Zuiderhaven
1839 Afbraak waterpijp van de Bildtpoort en demping Bildtpoortkanaal
1839 Demping Lanen
1840 Nieuwe Rooms Katholieke kerk wordt van een toren voorzien
1841 School op de Wortelhaven 'uitwendig geheel en al verfraaid en van binnen zeer doelmatig ingericht'
1842 Bank van lening 'van buiten geheel en al verfraaid en van binnen zeer doelmatig ingericht'? (van der Aa)
1842 Straatweg van Groningen naar Leeuwarden (1830) wordt doorgetrokken naar Harlingen
1843 feb Aanleg Engelse Tuin, ontwerper Lucas Pieters Roodbaard
1843 Aanvang afgraving stadswallen (werkverschaffing)
1843 Oprichting muziekschool (van der Aa)
1844 Afbraak Bildtpoort
1845 Bouw 'De Harmonie'
1845 Oprichting Harlinger IJsvereniging
1846 12 okt Concessie verleend voor de eerste regelmatige stoomvaart verbinding op Londen
1847 'Aardappeloproer', grote schaarste aan aardappelen door slechte oogst
1847 Oprichting regelmatige stoombootdienst op New-Castle, die echter na een paar jaren moest worden opgeheven (van Hinte)
1851 Eerste fase graven Willemshaven, of Dok
1851 Harlingen wordt een 'gemeente'
1852 Koren- en pelmolen 'De Leeuw' wordt overgeplaatst van de stadsvesten naar de stadswal bij de voormalige Zuiderpoort (ter Avest)
1852 Oprichting Harlinger Kamer van Koophandel
1852 Willemshaven, of Dok, geopend
1854 Er bestaan stoombootdiensten tussen Harlingen en London, Hull, Amsterdam, Zwolle, Nieuwediep en Texel (gemeenteverslag)
1855 Stichting klooster Sint Anna van de zusters Fanciscanessen
1856 Willemshaven (Dok) gegraven
1856 Aansluiting op het telegraafnet
1857 Afbraak van de Doopsgezinde Vermaning 'De Blauwe Schuur' (ter Avest)
1857 Bouw gasfabriek van 'The North of Europe Gaslight & Coke Company Limited', concessie voor 40 jaar
1857 5 nov De 171 nieuw aangelegde stadslantaarns op gas worden voor de eerste maal ontstoken (Oldenhof)
1857 Van Gend en Loos vraagt concessie voor diensten van Harlingen op Amsterdam, Lemmer, Leeuwarden en Groningen (van Hinte)
1858 Doopsgezinde Kerk in gebruik genomen
1859 3 sep Geruchtmakende moord op Aafke Monsma, door Ype Baukes de Graaf (Aafke, beraad je...)
1859 Korenmolen 'De Bazuin' in werking
1859 Oprichting 'Vereeniging tot verschaffen van betere en gezondere wooningen aan de arbeidersstand te Harlingen'
1861 De Kamer van Koophandel te Harlingen verzoekt om aansluiting aan de telegraaf naar Sneek, in aansluiting op Lemmer en Enkhuizen (van Hinte)
1863 14 okt Opening spoorweg tussen Leeuwarden en Harlingen, met het stationsgebouw type Staats Spoorwegen 3e klasse, hetzelfde type als nu nog in Leeuwarden, Alkmaar en Winschoten te zien is, naar een ontwerp van K.H. van Brederode
1864 Bouw stationskoffiehuis op de voormalige Zuidoostelijke dwinger
1864 Demping Wortelhaven (Simon Stijlstraat)
1864 Geul door de Pollen gegraven (postema)
1864 Opheffing rederij 'De Groenlandsvaarder'
1864 Stoombootdiensten op Leith en West-Hartlepool worden geopend (van Hinte)
1865 Demping Schritsen
1865 Laatste walvisvaarder, de 'Noordpool', verkocht
1865 Oprichting Rijks Hogere Burger School, vestiging in het voormalige Admiraliteitsgebouw op de Zuiderhaven
1865 Oprichting van een Harlinger stoomsleepdienst (van Hinte)
1866 Harlingen wordt telegrafisch met Terschelling verbonden (van Hinte)
1866 Cholera-epidemie eist vele slachtoffers
1868 Opheffing Latijnse School op de Wortelhaven, met nog slechts 2 leerlingen
1870 Besluit tot aanleg Nieuwe Willemshaven, geschatte kosten f. 2.096.000,-
1870 Ferdinand Domela Nieuwenhuis aanvaardt hij het ambt van luthers predikant in Harlingen. Spoedig na zijn aankomst in Harlingen richtte hij in september 1870 een afdeling op van de Vredebond, die was gesticht uit protest tegen de in hetzelfde jaar uitgebroken Frans-Duitse oorlog. Voor deze bond schreef hij ook zijn eerste brochure: Een vraagstuk van internationaal belang (z.pl. 1870). In Harlingen gaf Domela bovendien, ondanks zijn toen nog afwijzende houding tegenover het socialisme, blijk van begrip voor de 'sociale kwestie'. Hij steunde de arbeiders die tijdens bijeenkomsten op vreedzame wijze loonsverhoging vroegen, 'juist omdat de vorm zoo goed is en in tegenstelling van de Internationale die eischen stelt en dreigt met staking', zoals hij begin 1871 aan zijn broer Adriaan schreef. In hetzelfde jaar werd Domela beroepen in Beverwijk.
zie deze tekst
1870 Geul naar de Blauwe Slenk gegraven, ten zuiden daarvan de Pollendam neergelegd (postema)
1872 Demping Brouwersgracht (Brouwersstraat)
1872 Demping Turfhaven (Heiligeweg)
1872 8 apr Oprichting 'Vereniging tot Oprichting en Instandhouding van het Verplegingsgesticht', Algemeen Ziekenhuis op het Zuiderbolwerk
1872 Begin aanleg Nieuwe Willemshaven
1872 Oprichting Sint Jozef gesticht op de Zuiderhaven
1872 Voltooiing afgraving stadswallen (werkverschaffing)
1873 13 mei Bezoek Koning Willem III
1873 Bouw gymnastiekschool (Klimschool)
1873 Heroprichting van een regelmatige stoombootdienst op New-Castle (van Hinte)
1873 Oprichting regelmatige stoombootdienst op Leith (van Hinte)
1873 Oprichting van een tweede Harlinger stoomsleepdienst (van Hinte)
1874 Aanleg Pollendam, vaargeul 'verschijnt' aan de zuidzijde en niet zoals verwacht aan de noordzijde
1875 Oprichting 'Euterpe' o.l.v. Martinus Schuil
1875 Oprichting van een stoombootdienst tussen Harlingen, Terschelling en Vlieland. Deze verviel door het zinken van de stoomboot 'Koophandel'. Hierna was er weer een verbinding per 'postschuit' (van Hinte)
1875 Verplaatsing politiebureau van Brouwersstraat naar Raadhuisstraat
1875 Verplaatsing postkantoor van Voorstraat naar Grote Bredeplaats 26
1876 Aanleg Nieuwe Willemshaven gereed (Postema)
1876 Bouw Algemeen Armhuis (Allemanshuis) op de voormalige Noorderdwinger
1876 Oprichting Stedelijk Muziekkorps
1876 Verlenging van het Noorderhoofd met 197 meter (was 495,75 meter) (ter Avest)
1876 Vestiging Huis van Bewaring in de Scheerstraat
1877 1 jun Prins Hendrik opent als plaatsvervanger van Koning Willem II de Nieuwe Willemshaven
1877 General Steam Navigation Company begint dienst op Engeland
1877 Oprichting Buitensoci?teit. Bevatte een lees- en biljartzaal en een zaal voor 700 personen. Stond op de plaats waar nu de Constantijn Christoffelschool staat (ter Avest)
1878 Raadhuisbrug vervangen door een draaibrug
1880 Oprichting Harlinger Reddingsmaatschappij
1881 Verlenging spoorweg naar Nieuwe Willemshaven
1881 Vernieuwing Rooms Katholieke kerk op de Zuiderhaven
1882 Aanleg tramverbinding Harlingen - Bolsward - Sneek
1882 Oprichting gymnastiekvereniging Harlingen
1883 Afbraak Havenpoort
1883 Afbraak Leeuwenburg
1883 Oprichting van een nieuwe stoombootdienst tussen Harlingen, Terschelling en Vlieland (van Hinte)
1884 Bouw Havenmantsje (kantongerecht)
1884 Demping Voorstraat
1884 Eerste stoombootverbinding tussen Harlingen en Terschelling
1890 Leger des Heils komt naar Harlingen
1891 Oprichting 'Excelsior' o.l.v. Otto Wernicke
1892 Demping Korte Zoutsloot (Scheffersplein)
1892 Opheffing zaklinnenfabriek (opgericht 1834)
1894 Ds. Johan Barger brengt in zijn huis op Noorderhaven 29, met twee pistoolschoten de 17-jarige Catharina Helena Miranda om het leven
1895 Afbraak Westerkerk
1896 Oprichting van een stoombootdienst van Harlingen op Goole (van Hinte)
1896 Vergroting van Dok tot voorhaven
1896 Vernieuwing postkantoor Grote Bredeplaats
1896 Oproer over de vrijlating van de socialist Tjeerd Stienstra, volgeling van Domela Nieuwenhuis
1897 40-jarige concessie van de Engelse gasfabriek vervalt, stad neemt verlichting in eigen beheer (postema)
1897 Bouw Sint Anna gesticht
1900 6 okt Oprichting kaatsvereniging Eendracht
1901 Aanleg Harmenspark
1901 Bouw Ambachtschool (Zuidoostersingel)
1901 Bouw Zeekantoor
1904 Bouw houten vuurtoren Dok
1905 27 nov Bezoek Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik
1906 Oprichting Bouwvereniging Harlingen
1907 Molen De Leeuw van Friso in de Dwarsstraat afgebrand
1907 Schouwburg Rozengracht brandt af
1908 Aanleg Oosterbrug
1910 Bouw Schouwburg (Zuidoostersingel)
1910 1 okt Vestiging rijkstelefoonnet
1911 Aanleg Nieuwe Voorhaven
1913 Bouw Zeevaartschool (Zuidoostersingel)
1914 Bouw groente- en fruitveiling op terrein voormalige Buitensoci?teit
1918 Begin aanleg Patrimoniumbuurt
1918 Spaanse griep eist vele slachtoffers
1919 Afbraak Lammert Warnderbrug
1920 Verhuizing politiebureau van Raadhuisstraat naar Noordijs 15
1921 Bouw Katholieke Jongensschool op de Schritsen (verwoest in 1941)
1921 Uitbreiding van de gasfabriek (van 1857) met een elektriciteitsbedrijf
1921 Vervanging houten vuurtoren door stenen
1922 Opheffing Harlinger Kamer van Koophandel
1922 Weggraven van het Middelhoofd. Door de aanleg van het Dok in 1851 ontstond een nieuw Zuiderhoofd. Van het oorspronkelijke Zuiderhoofd werd een stuk afgegraven en het overblijvende deel werd Middelhoofd genoemd
1922 Eerste motorreddingboot de 'C.A. den Tex' in gebruik genomen
1923 Afbraak brug over de Rozengracht
1924 Rederij Doeksen wordt belast met vervoer van en naar Terschelling en Vlieland
1925 Oprichting Chr. Muziekvereniging Hosanna
1927 Bouw Gereformeerde Kerk aan de Noordoostersingel
1927 Begin aanleg Afsluitdijk
1928 Bouw Rijks HBS aan de Stationsweg
1930 Bouw Julianaschool
1931 Bouw watertoren
1932 Stichting van een Jeugdherberg in Harlingen, bestaat tot 1958. De Stichting NJHC bestond van 1929 tot 1981.
1932 Volledige restauratie (herbouw) Raadhuistoren
1933 1 mei Eerste wijziging gemeentegrenzen waardoor gedeelte 'achter de schouwburg' binnen de stadsgrenzen komt
1934 Afbraak cementmolen De Standvastigheid
1934 Oplevering Afsluitdijk
1934 Onthulling monument Tjerk Hiddesz
1934 Opheffing Zeevaartschool
1934 Vergroting Nieuwe Willemshaven
1935 Oprichting dagelijkse zomerdienst van Harlingen op Vlielend. Voorheen moesten passagiers voor Vlieland in het Stortemelk overstappen vanaf de lijn Harlingen-Terschelling (van Hinte)
1936 Opheffing Harlinger kantongerecht
1937 SSM legt nieuwe boot in op Leith; nu wekelijks twee boten op Londen, twee op Hull, twee op Goole en een op Leith (Postema)
1940 Bezetting door de Duitsers
1941 13 jul Eerste bom op Harlingen
1941 5 nov Bom op de Schritsen eist 13 levens
1941 Demping Zoutsloot (William Boothstraat)
1942 Eerste motorreddingboot vervangen door de 'Twenthe'
1944 Molen De Bazuin afgebroken op last van de Duitse bezetter
1945 17 apr Bevrijding van Harlingen
1946 Afbraak Zuiderbrug
1948 Demping Bildtstraatgrachtje
1949 Begin aanleg Plan Zuid
1951 Bouw Gereformeerde Kerk Midlumerlaan
1951 Ingebruikname Tjerk Hiddeszsluizen
1952 Delftse Rubber Industrie (ballonnenfabriek) vestigt zich in de voormalige Centrale Keuken
1952 Eerste dieseltrein in Harlingen
1953 Bouw Willem Lodewijkschool Oude Trekweg
1953 Demping Franeker of Leeuwarder Trekvaart
1954 Bouw Jan Ligthartschool, VGLO en Industrie- en Huishoudschool in Plan Zuid
1955 Ombouw naar aardgas in Harlingen
1955 Tweede wijziging gemeentegrenzen
1956 Afbraak voormalig Lands Magazijn van de Admiraliteit / HBS
1956 Bouw Sint Jozef kleuterschool Hofstraat
1957 Afbraak Noordijsbrug (juffersbrug)
1957 Bouw bejaardencentrum Casa Cara aan de Midlumerlaan
1958 Vestiging Kustvaartschool (nu Noordzee-college)
1959 Afbraak tramstation Noordelijke Tramweg Maatschappij aan de Stationsweg
1959 Opening rijksweg langs Harlingen
1959 Opheffing 'Vereeniging tot verschaffen van betere en gezondere wooningen aan de arbeidersstand te Harlingen', opgegaan in de Bouwvereniging Harlingen
1960 Bouw Klaas de Vriesschool aan het Kerkpad
1960 Bouw restaurant Neptunus
1960 Opening Ziekenhuis Oranjeoord aan de Koningin Wilhelminastraat
1961 Bouw Sint Hubertus aan de Zuiderhaven
1961 Opening 'Flexoplast'
1963 Gereedkomen keerskuis (sas)
1963 Opening tennispark 'Ready'
1963 Opheffing lijndiensten van de General Steam op Engeland
1966 Opening museum 'Hannemahuis'
1966 Plaatsing carillon in de Raadhuistoren
1966 Restauratie toren N.H. kerk, verplaatsen wijzerplaten
1967 Harlinger binnenstad wordt 'beschermd stadsgezicht'
1968 Afbraak melkfabriekje aan de Stationsweg
1968 Bouw Ichtuskerk aan de Oosterparkweg
1968 Bouw Instructiebad aan de Kimswerderweg
1969 Aanleg Nieuwe Vissershaven
1969 Bouw Spikerhof aan de Spiker
1970 Afbraak Sint Jozef ziekenhuis aan de Zuiderhaven
1970 Bouw Waddenhal aan de Achlumerdijk
1970 Nieuwe Vissershaven in gebruik genomen
1971 Derde wijziging gemeentegrenzen, Midlum komt bij Harlingen
1971 LTS aan de Oosterparkweg in gebruik genomen
1971 Nieuwe schouwburg Trebol in gebruik genomen
1971 Opheffing Harlinger departemenet van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen
1972 Prins Hendrikbrug vernieuwd
1974 4 sep Grote brand op de Voorstraat/St. Odolphisteeg/Raadhuistoren
1974 Bejaardencentrum Almenum aan de Midlumerlaan in gebruik genomen
1974 Bejaardencentrum Harlinga aan de Noorderkade in gebruik genomen
1974 Nieuw Oranjeoord aan de Achlumerdijk in gebruik genomen
1974 Restauratie Kleine Sluis
1974 Verpleeghuis Dukdalf aan de Zuiderhaven in gebruik genomen
1975 Afbraak kalkovens Van der Wal & Eppinga
1975 Vestiging politieschool 'De Harne' in voormalig Oranjeoord aan de Koningin Wilhelminastraat
1976 Sluiting Sint Anna pensionaat
1977 Afbraak kalkovens Drost & Haitsma
1978 Aanleg Industriehaven
1978 Begin aanleg nieuwe Trebolbuurt
1979 Afbraak groente- en fruitveiling
1980 Afbraak Ambachtschool aan de Zuidoostersingel
1980 Afbraak oude Trebolbuurt
1981 Aanleg sportvelden aan de Achlumerdijk
1981 Afbraak gasfabriek aan de Fabrieksstraat
1981 Afbraak grootste deel Sint Annacomplex t.b.v. Plan Almenum
1981 Afbraak woningen Noordergrachtswal
1982 26 jan Delftse Rubber Industrie (ballonnenfabriek), de voormalige Centrale Keuken, door brand verwoest
1982 30 apr Bezoek koninklijke familie
1984 1 jan Vierde wijziging gemeentegrenzen, deel Barradeel en dorp Wijnaldum komen bij Harlingen
1984 Feestjaar t.g.v. de viering van 750 jaar Harlingen
1985 Verhuizing politiebureau van Noordijs naar Kimswerderweg
1985 4 apr Café Het Anker op het Havenplein afgebrand
1986 Afbraak 11 houtschuren op het Balkland
1986 Vijfde wijziging gemeentegrenzen
1987 Afbraak Meinesz complex aan de Koningin Wilhelminastraat
1988 Afbraak voormalig Protestants Christelijk ziekenhuis op het Zuiderbolwerk
1990 Afbraak watertoren na zware stormschade
1990 Verhuizing politiebureau van Noordijs naar Kimswerderweg
1994 Aanleg Industrieterrein Oostpoort
1994 Afbraak oude vaste Franekerpoortsbrug
1994 Ingebruikname nieuwbouw RSG Simon Vestdijk op het terrein van de voormalige ijsbaan
1994 Ingebruikname nieuwe veerbootkade ('Waddenpromenade')
1994 Ingebruikname nieuwe Waddenhal op het Balkland
1994 Werf Welgelegen verplaatst van de Zuiderhaven naar de Industriehaven
1995 Afbraak ouderencentrum Spikerhof ten behoeve van nieuwbouw
1995 Ingebruikname complex Waddenpromenade
1995 Ingebruikname nieuwe beweegbare Franekerpoortsbrug